O primeiro lugar dos persoeiros da cultura mindoniense é, como non, para Álvaro Cunqueiro (1911 - 1981), figura de primeira liña da literatura galega e española. Autor de obras como Merlín e Familia, cumio da súa literatura fantástica e que retrata moitos lugares e xentes da zona. Mondoñedo é a terra de Cunqueiro e así se recoñece.
Na literatura Cunqueiro é o referente, pero detrás del hai máis figuras que merecen o recoñecemento de todos os mindonienses, tal é o caso do poeta e etnógrafo Manuel Leiras Pulpeiro (1854 - 1912) que cantará en galego e recollerá gran cantidade de ditos e vocabulario propio do rural, do poeta Antonio Noriega Varela (1869 - 1947) que será o cantor do mundo rural galego e que será coñecido como o "poeta da montaña" ou do cronista Eduardo Lence-Santar y Guitián (1876 - 1960) que se dedicará a recompilar documentos e a facer estudos sobre a historia local e que será nomeado Cronista Oficial de Mondoñedo en 1917 ostentando este cargo até o seu pasamento.
Se ben a literatura é a máis coñecida non é a única fonte de cultura en Mondoñedo, o outro gran piar cultural mindoniense é a música. A catedral de Mondoñedo será o foco produtor de música durante moitos séculos e dará lugar a grandes figuras da música como José Pacheco (1784 - 1865) ou Ángel Custodio González de Santavalla (1749 - 1804), Mestres de Capela da catedral, pero o persoeiro máis recoñecido será Pascual Veiga.
Pascual Veiga (1842 - 1906), alumno de José Pacheco, foi músico, compositor e fundador de orfeóns durante toda a súa vida, pero a súa obra máis importante será a música do Himno Galego, sobre a poesía de Pondal (Os Pinos), que se estreará, trala súa morte na Habana (Cuba) en 1907.